Hóa học là môn học thực nghiệm nên không thể tách rời khỏi các thí nghiệm thực hành. Với chương trình hóa học hiện nay, các thí nghiệm hóa học thường được sử dụng với mục đích minh họa, các tiết thực hành thí nghiệm được xếp ở cuối chương sau khi đã học hết kiến thức. Việc sử dụng thí nghiệm như vậy có một số hạn chế như không tạo được nhiều sự hứng thú với học sinh và không phát huy được tính sáng tạo của học sinh.
Với nội dung bài viết hôm nay, tôi muốn chia sẻ một ý kiến để giờ thực hành đạt hiệu quả cao hơn trong việc giảng dạy. Đó là sử dụng bộ câu hỏi gắn liền với thực tế và bám sát quá trình thực nghiệm để học sinh hiểu rõ hơn về thí nghiệm mình đang làm, có tư duy về sự vận dụng nó trong đời sống và sản xuất. Sau đây là các câu hỏi với bài thực hành số 1 và bài thực hành số 2 chương trình hóa học 12 ban cơ bản.
Bài thực hành số 1. Điều chế, tính chất hóa học của este và cacbohidrat
Câu 1. Tại sao trong thí nghiệm điều chế este đung cách thủy trong nồi nước nóng 65 – 70oC (hoặc đun nhẹ trên ngon lửa đèn cồn) mà không được đun sôi?
Câu 2. Tại sao trong cả thí nghiệm 1 và 2 sau khi làm thí nghiệm xong đều rót thêm dung dịch NaCl bão hòa?
Câu 3. Trong thí nghiệm 3, tại sao trong phòng thí nghiệm không có sẵn Cu(OH)2 mà ta phải điều chế?
Lượng dung dịch NaOH thêm vào chỉ cần vừa đủ hay cần dư?
Câu 4. Thí nghiệm 4
Tại sao khi đun nóng dung dịch không được đun sôi?
Câu 5. Nêu một số phương pháp để tách chất béo ra khỏi nước
Câu 6. Em nghĩ sao về vấn đề sử dụng dầu ăn chiên đi chiên lại tại các của hàng ăn uống hiện nay?
Câu 7. Phương pháp nấu rượu gạo hiện nay của chúng ta: lên men gạo, sau đó chưng cất rượu. Tìm hiểu các công đoạn cơ bản của quá trình nấu rượu.
Rượu sản suất được có lẫn tạp chất là andehit – chất độc. Tìm hiểu phương pháp loại bỏ andehit ra khỏi rượu
Bài thực hành số 2: Tính chất của protein và vật liệu polime
Câu 1. Tại sao lại làm thí nghiệm với lòng trắng trứng gà mà không làm thí nghiệm với lòng đỏ trứng gà?
Làm thế nào để pha chế được dung dịch lòng trắng trứng 10%?
Câu 2. Tại sao trứng ung khi vỡ ra có mùi rất khó chịu?
Có nên ăn trứng ung không? Tại sao?
Câu 3. Thời gian trước trên mạng xã hội có thông tin về trứng gà giả, em nghĩ sao về vấn đề này?
Nêu phương pháp hóa học đơn giản để phân biệt trứng gà thật và trứng gà giả (làm từ các chất không phải protein)
Câu 4. Tại sao trong khẩu phần ăn của các vận động viên thể hình (hoặc bạn đi tập gym) thường có rất nhiều thịt và trứng?
Câu 5. Tìm hiểu về qui trình sản xuất nước mắm cổ truyền và tóm tắt lại bằng sơ đồ.
Câu 6. Hiện nay, phương pháp chủ yếu để xử lí cao su đã qua sử dụng là gì? Nêu tác hại của việc làm đó tới môi trường.
Các câu hỏi này được sử dụng trong vở thực hành của học sinh. Học sinh nghiên cứu và trả lời câu hỏi. Giáo viên có thể cung cấp các nguồn thông tin để các học sinh tự tìm hiểu thêm.